Arxetip konsepti fərdlərin davranış psixologiyaları əsasında formalaşıb və uzun dövrlərdən bəri mövcuddur. İlk dəfə İsveçrəli psixoloq Carl Jung tərəfindən elmə gətirilib və hal-hazırda 300-dən artıq arxetip mövcuddur.
Lakin, bu məqalədə qlobal korporasiyalar tərəfindən istifadə olunan əsas 11 brend arxetipindən bəhs ediləcək:
- Qayğıkeş (Caregiver) – brend marketinqi daha çox müştərilərinin qayğısına qalmaqla və onu qorumaqla fərdlərin inamını qazanmağa yönəlib. Belə brendlərin reklamları rəqabət və qarşıdurma yönümlü deyil, müştəri yönümlüdür. Nümunə olaraq “Heinz”, “Nivea” markalarını göstərmək olar.
- Məzhəkəçi (Jester) – marketinq strategiyası daha çox müştərilərinin üzünü güldürməyə və şənlik bəxş etməyə fokuslanıb. “M&M’S”, “IKEA” brendləri bu arxetipin nümunələrindəndir.
- Sehrbaz (Magician) – daha çox xəyalların reallaşması üzrə idealist və təsəvvürlü marketinq taktikası tətbiq edirlər. Misal olaraq, “MasterCard”, “Apple” brendlərini göstərmək olar.
- Qəhrəman (Hero) – müştərilərinə daim gücünü sübut etməyə çalışan və insanları yeni çağırışlara və daim inkişafa həvəsləndirən strategiyadır. “Nike”, “ Duracell” bu arxetipin bariz nümunələrindəndir.
- Müntəzəm (Everyman) – “axınla getməyi” sevən brendlərin strategiyasıdır. Bu tip brendlər özlərinin cəmiyyətə məxsus olduqlarını və cəmiyyətin hər bir fərdini nəzərə aldıqlarını reklam strategiyalarında vurğulayırlar. “GAP” və “Ford” brendlərini bu kateqoriyaya aid etmək olar.
- Kəşfiyyatçı (Explorer) – bu arxetipin ən əsas özəlliyi azadlıq arzusudur. Digər brendlər insanlara dəbdəbə və rahatlıq bəxş etməyə çalışsa da, kəşfiyyatçı brendlər isə müştərilərinə arzularını azad bir şəkildə həyata keçirməyə dəstək olur. Nümunə kimi, “Subaru” və “Jeep” avtomobil markalarını göstərmək olar.
- Aşiq (Lover) – əsasən kosmetika, zərgərlik məmulatları, tekstil, yeyinti və s. sahələrdə yaradılan bu tip brendlər insanlarda sevgi, qayğı, yaxınlıq hisslərini oyatmağa və bu yolla öz məhsullarını müştərilərinə sevdirməyə çalışırlar. “Ferrero Rocher”, “Gucci”, “Chanel” kimi brendlərin marketinq yanaşması bu yöndədir.
- Üsyankar (Rebellious) – arxetipinə malik brendlər reklam strategiyalarında cəmiyyətin müəyyən etdiyi standartlar çərçivəsini pozaraq inqilabi addımlar nümayiş etdirir. Üsyankarlıqdan əlavə, brendin addımlarında riskə yönümlülük xüsusiyyəti də var. Nümunə olaraq, “Harley-Davidson” motosikl markasını göstərə bilərik.
- Məsum (Innocent) – arxetipli brendlər optimizmə üstünlük verirlər və müştərilərinə həyatın ən yaxşı və məsum tərəflərini göstərməklə onlara xoşbəxtlik bəxş etməyə səy göstərirlər. Bu arxetipin ən aşkar təmsilçilərindən biri “Coca-Cola” brendidir.
- Yaradıcı (Creator) – mükəmməliyə önəm verən arxetiplərdəndir. Bu kateqoriyadakı brendlər həm də müştərinin yaradıcılığını inkişaf etdirməyə yönəlib. Bu arxetipin qlobal bazarda təmsilçiləri kimi “Lego”, “Google” və “Adobe” şirkətlərini göstərmək olar.
- Hökmdar (Ruler) – arxetipinə sahib brendlər daimi olaraq mütləq gücə malik olmağı arzulayırlar. Daim keyfiyyətli və dəbdəbəli məhsullarla bazarda liderliyə cəhd göstərən bu şirkətlərin reklam kampaniyaları da öz əzəməti ilə seçilir. “Rolls-Royce”, “Mercedes-Benz” və “Microsoft” bu arxetipə aiddir.
Bəzi hallarda, brend birdən çox arxetipə malik ola bilər. Lakin, biznesiniz üçün düzgün arxetipin seçilməsi gələcək üçün güclü və bazarda sözünü deyə bilən brendin formalaşdırılması üçün vacibdir.